भोजपुर । पूर्वी पहाडी जिल्ला भोजपुरका किसान अहिले चिन्तित छन् — बगैँचामा फलफूल पाक्दै नपाक्दै बाँदरको हुलले सखाप पार्ने क्रम बढ्दै गएको छ। बाँदरको समस्या तीव्र बन्दै गएपछि किसानहरू यस वर्ष समयअगावै सुन्तला टिप्न बाध्य भएका छन्।
सामान्यतया मंसिर–पुस महिनामा मात्र टिप्ने सुन्तला यस वर्ष असोज–कात्तिकमै तोड्नुपर्ने अवस्था आएको किसानहरूको भनाइ छ। पछिल्ला वर्षमा बाँदरको सङ्ख्यामा उल्लेखनीय वृद्धि भएपछि बगैँचामा फलफूलको क्षति बढ्दै गएको छ।
भोजपुर नगरपालिका–५ बोखिमका किसान भीमप्रसाद फुयाल भन्छन्, “बिहानदेखि बेलुकीसम्म बाँदरले बगैँचा सताउँछ। तर्साउन ढुंगा हान्दा पनि भाग्दैन। एकपटक पस्यो भने सखाप पार्छ।” उनका अनुसार बाँदरले केवल सुन्तलामात्र होइन, अम्बा, एभोकाडो र मकैजस्ता अन्नबाली पनि नष्ट गरिरहेको छ।
कृषक गीता कार्की भन्छिन्, “फलफूल पाक्नु अघि टिप्दा गुणस्तर घट्छ, बजार मूल्य पनि घट्छ। बाँदरको डरले के गर्नुपर्ने हो बुझ्न सकिएको छैन।”
भोजपुरमा सुन्तला खेती प्रमुख नगदेबालीका रूपमा स्थापित भए पनि पछिल्ला वर्षहरूमा उत्पादन र आम्दानी दुबैमा गिरावट आएको छ। कृषि विशेषज्ञहरूका अनुसार बाँदरको तीव्र बढोत्तरी वन क्षेत्रमा वन्यजन्तुको सन्तुलन बिग्रिनु, वासस्थान नघट्नु र मानव बस्ती नजिकको जंगलमा निर्भरता बढ्नु मुख्य कारण हो।
स्थानीय किसानहरूका गुनासोअनुसार प्रशासन र सम्बन्धित निकायले बाँदर नियन्त्रणका लागि कुनै ठोस पहल गरेको छैन। उनीहरूले स्थानीय तह र वन विभागसँग मिलेर बाँदर नियन्त्रण कार्यक्रम सञ्चालन गर्न माग गरेका छन्।
यदि समस्या चाँडै समाधान नगरिए, भोजपुरको प्रसिद्ध सुन्तला उत्पादन र किसानको जीविकोपार्जन दुवै संकटमा पर्न सक्ने चेतावनी कृषकहरूले दिएका छन्।
