काठमाडौँ, भदौ — आज भाद्र कृष्ण औँसी, अर्थात् कुशे औँसी, जुन दिनलाई नेपाली समाजमा विशेषगरी बुवाको मुख हेर्ने दिनका रूपमा मनाइन्छ। पितृ तर्पण र बाबुप्रति कृतज्ञता प्रकट गर्ने यो दिनले परिवार, धर्म र संस्कृतिलाई जोड्ने महत्वपूर्ण अवसरको रूपमा लिइन्छ।
यस दिन आ–आफ्ना बाबु जीवित हुनेहरूले मिठाई, भोजन र मनपर्ने परिकार खुवाई सम्मान प्रकट गर्ने चलन छ भने, दिवङ्गत बाबु हुनेहरूले गोकर्णेश्वर लगायत विभिन्न पवित्र स्थानमा पुगेर पिण्डदान, तर्पण र सिदा दिने गर्दछन्।
गोकर्णेश्वरमा विशेष मेला
आज बिहानैदेखि काठमाडौँको उत्तरपूर्वी भेगमा अवस्थित गोकर्णेश्वर महादेव मन्दिर परिसरमा विशेष भीड लागेको छ। यहाँ विशेषगरी बाबु नभएका सन्तानहरूले दिवङ्गत बाबुको नाममा तर्पण, पिण्डदान र श्राद्ध गर्ने परम्परा रहँदै आएको छ। यही कारण यो औँसीलाई गोकर्णे औँसी पनि भनिन्छ।
धार्मिक र सांस्कृतिक महत्व
धार्मिक मान्यताअनुसार, यस दिन गरिएको तर्पण, पिण्डदान र श्राद्धबाट पितृ तृप्त हुने विश्वास गरिन्छ। पितृ तृप्त भई आशिर्वाद दिने भएकाले सन्तानलाई आयु, आरोग्य, समृद्धि र पुण्य प्राप्त हुने जनश्रुति छ।
यस दिन घर–घरमा विशेष भोजनको तयारी हुन्छ। बाबु हुनेहरूले मिठाई, फलफूल, नयाँ कपडा र अन्य उपहारसहित बाबुको मुख हेरेर उनको आशिर्वाद लिने परम्परा छ।
इतिहास र पौराणिक कथा
धार्मिक ग्रन्थ अनुसार, एकपटक राजा दिलीपका सन्तान नभएकाले उनले गोकर्णेश्वर महादेवको व्रत गरेका थिए। पछि उनलाई पुत्र प्राप्त भएको कथा पाइन्छ। त्यसबेलादेखि नै यस औँसीमा पितृ तर्पण गर्ने परम्परा सुरु भएको मानिन्छ।
कुशे औँसी भन्दाको कारण पनि विशेष छ। श्राद्ध कर्ममा प्रयोग हुने कुशलाई आज घर–घरमा भित्र्याउने गरिन्छ। यसले पितृ श्राद्ध कर्मको औपचारिक शुरुवात भएको जनाउँछ।
“बुवाको मुख हेर्ने दिन” केवल बाबुलाई सम्झने मात्र दिन होइन, पितृप्रति कृतज्ञता, धर्म र संस्कृतिको संरक्षण, र परिवारको सम्बन्ध मजबुत गर्ने पर्व पनि हो। जीवित बाबु हुनेहरूले सम्मान र आदर प्रकट गर्छन् भने दिवङ्गत बाबुलाई श्रद्धा र तर्पण अर्पण गरिन्छ।
